περιστέρι

I

Κοινό όνομα διάφορων Περιστερόμορφων με σώμα μάλλον ογκώδες. Το κεφάλι είναι μικρό και καμπύλο, ενώ το κοντό ράμφος παρουσιάζει στενότητα στη μέση και έχει βάση μεμβρανώδη, μαλακή, όπου ανοίγονται οι διαμήκεις σχισμές των ρουθουνιών. Ο πτέρυγες, μακρές μέχρι τα ουραία φτερά, είναι προσαρμοσμένες πολύ καλά στην πτήση. Το π. ζει στις ρωγμές των βράχων και των τοίχων, τρέφεται με σπόρους που καταπίνει χωρίς να ξεφλουδίσει, γι’ αυτό κι είναι αναγκασμένο να πίνει άφθονο νερό. Το αρσενικό φτιάνει τη φωλιά με κλαδάκια και χόρτο· τα δύο αβγά, χρώματος λευκού ή ελαφρά κυανωπού, κλωσσούν με τη σειρά και το αρσενικό και το θηλυκό. Τα μικρά (πιτσούνια), που γεννιούνται τυφλά και χωρίς πτέρωμα, τρέφονται αρχικά με μια έκκριση σε μορφή κρέμας (“γάλα των περιστεριών”) που παράγεται στον πρόβολο των γονέων και ύστερα με σπόρους που έχουν κάνει μαλακούς πάλι οι γονείς. Τα π. ζουν κατά πολυάριθμα σμήνη, είναι προσκολλημένα στις συνήθειές τους και στην αιχμαλωσία προσαρμόζονται εύκολα: αγαπούν τη φωλιά τους και την περιοχή που φωλιάζουν, έτσι που κι αυτά τα άγρια είδη ξαναγυρίζουν σ’ αυτή μετά την αποδημία.

Αναφέρονται εδώ μερικά είδη κοινά και στην Ελλάδα. Η περιστερά η πέλεια (columba palumbus), επιστημονική ονομασία της φάσσας, έχει μήκος πάνω από 40 εκ.· το πτέρωμα είναι γκρίζο σκούρο στη ράχη, πράσινο με μεταλλικές ανταύγειες στα πλευρά του λαιμού και ιώδες στο στήθος. Η φάσσα είναι διαδομένη σε όλη την Ευρώπη και διαχειμάζει στη βορεϊόανατολική Αφρική· λέγεται και π. των δασών γιατί ζει στα δέντρα απ’ όπου κατεβαίνει μόνο για αναζήτηση τροφής. Το είδος αυτό, που το κυνηγούν για το εύγευστο κρέας του, είναι αρκετά κοινό στους κήπους και στα πάρκα πολλών πόλεων της νότιας Ευρώπης. Η περιστερά η οινάδα (columba oenas) έχει τη ράχη γκριζογάλαζη, τη ζώνη του προβόλου κόκκινη και τις πτέρυγες χρώματος σχιστόλιθου με μαύρες βούλες· το είδος αυτό απαντιέται σε σημαντικό τμήμα της Ευρώπης και της δυτικής Ασίας. Η περιστερά η πελιδνή (columba livia), γνωστή σε μας με την ονομασία πετροπερίστερο και αγριοπερίστερο, έχει μεταλλικά χρώματα στό λαιμό και διάφορα στο υπόλοιπο σώμα με επικράτηση του γκρίζου ή του λευκού στη ράχη· οι πτέρυγες φέρουν δυο μαύρες λωρίδες. Φωλιάζει στις πιο ψηλές ανωμαλίες του εδάφους. Το π. αυτό είναι η ημιεξημερωμένη μορφή, που προσρμόζεται και ζει στις πόλεις, του άγριου είδους που είναι ευρύτατα διαδομένο στην Ευρώπη, στην παραμεσόγεια Αφρική και στην Ασία, όπου και φωλιάζει σε απρόσιτα μέρη, στις βραγχώδεις ακτές και στα βουνά. Από το είδος αυτό προέρχονται οι πολυάριθμες φυλές των εξημερωμένων π. (ταχυδρομικά π., ταωνίδες κλπ.). Ένα ιδιαίτερο είδος είναι το π. παπαγάλος (vinago waalia) της κεντρικής Αφρικής καθώς και της Αραβίας· έχει μήκος μόνο 30 εκ. και ζει προπάντων στις συκομορέες, από τους καρπούς των οποίων τρέφεται· το πτέρωμά του έχει διάφορα χρώματα, πράσινο, κόκκινο, κίτρινο και μαύρο.

II

Νησί στις Θεσσαλικές Σποράδες. Είναι άνυδρο και υπήρξε κρησφύγετο πειρατών. Το μεταξύ του νησιού και της Αλόνησου στενό, που μοιάζει με φιορδ, είναι ένα από τα ωραιότερα τοπία της Ελλάδας. Το νησί λέγεται και Περιστέρα ή Ξερό.

III

Oνομασία 8 οικισμών.

1. Μικρός ορεινός οικισμός (υψόμ. 570 μ.), στην πρώην επαρχία Πωγωνίου, του νομού Ιωαννίνων. Βρίσκεται στα νότια του Δελβινακίου. Είναι έδρα της ομώνυμης κοινότητας (10 τ. χλμ.,).

2. Ορεινός οικισμός (υψόμ. 620 μ.), στην πρώην επαρχία Φθιώτιδας, του ομώνυμου νομού. Είναι έδρα της ομώνυμης κοινότητας (8 τ. χλμ.).

3. Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 275 μ.), στην πρώην επαρχία Κιλκίς του ομώνυμου νομού. Υπάγεται διοικητικά στην κοινότητα Χρυσοπέτρας.

4. Ορεινός οικισμός (υψόμ. 700 μ.), στην πρώην επαρχία Τριχωνίδας του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Παραβόλας.

5. Μικρός ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 300 μ.), στην πρώην επαρχία Ηλείας του ομώνυμου νομού. Είναι έδρα της ομώνυμης κοινότητας (20 τ. χλμ.), στην οποία υπάγονται και οι οικισμοί Παλαιολάνθη (υψόμ. 350 μ.) και τα Αστερέικα. Βρίσκεται ανατολικά της Αμαλιάδας.

6. Μικρός πεδινός οικισμός (υψόμ. 40 μ.), στην πρώην επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς του νομού Λακωνίας. Είναι έδρα της ομώνυμης κοινότητας (10 τ. χλμ.), στην οποία υπάγονται οι οικισμοί Πανηγυρίστρα (279 κάτ., υψόμ. 20) και Φιλήσι (υψόμ. 30 μ.).

7. Μικρός ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 200 μ.), στην πρώην επαρχία Λακεδαίμονας του νομού Λακωνίας. Υπάγεται διοικητικά στην κοινότητα Αμυκλών.

8. Δήμος (υψόμ. 50 μ.). Βρίσκεται στη νομαρχία Αθηνών του νομού Αττικής της ομώνυμης περιφέρειας. Το Π. που ουσιαστικά είναι τμήμα πολεοδομικού συγκροτήματος της πρωτεύουσας εξελίχτηκε, σε σύντομο σχετικά διάστημα, σε πολυάνθρωπο οικισμό.

* * *

το, Ν, περιστέριν Μ, περιστέριον Α [περιστερά]

γενική ονομασία πουλιών με μικρό κεφάλι, στρογγυλό σώμα και χαρακτηριστική γουργουριστή φωνή, τής τάξης τών περιστερόμορφων, που περιλαμβάνει 300 περίπου είδη, από τα οποία στην Ελλάδα απαντούν πέντε είδη

νεοελλ.

1. εκκλ. το αρτοφόριο

2. στον πληθ. τα περιστέρια

μτφ. (στις ΗΠΑ) ονομασία που είχε δοθεί στους αντιπάλους τού πολέμου τού Βιετνάμ, σε αντιδιαστολή προς τους υποστηρικτές τού πολέμου, που ονομάζονταν γεράκια

μσν.

(κατά τον Φώτ.) «περιστέριον

τὸ περιστερίδιον

ἔστι δὲ κοσμάριόν τι»

μσν.-αρχ.

(με υποκορ. σημ.) μικρό περιστέρι, περιστεράκι

αρχ.

1. το φαρμακευτικό φυτό ιεροβοτάνη η φαρμακευτική, αλλ. περιστερεών

2. γυναικείο κόσμημα.